January 9, 2010

زېری که تندر؟؟؟

زېری که تندر؟؟؟
2010-01-09 03:22:18
زېری؟؟؟

ټولو پښتو ضد وګړو او بې احساسه پښتنو ته خبر ورکول کېږي چې ستاسو دخوښې سره سم د پښتو د له منځه وړلو هيلې لا هم پراخه شوې٠
ستاسو لپاره دغه بريا هغه وخت راپورته شوه چې ستاسو همنظره د ولسي جرګې استازو پښتو ضد وزير ته د باور رايه ورکړه، نو له دغې بريا خوند واخلئ او خپل استازي نور هم ونازوئ٠ څرګنده دې وي چې د دغې بريا وياړ د هېواد د ولسمشر په برخه دی٠
پټه دې پاتې نه وي چې د رښتينو پښتنو لپاره د وير او ماتم شېبې دي او د دوۍ د پښتني ننګ، پت او غيرت ازموينه ده٠ په دغې ازموينه کې د دوۍ بريا د پښتو د بقا په مانا ده او د دوۍ ناکامي د پښتو د له منځه تللو مانا لري٠
نو له دې امله له هرهغه چا څخه چې په رګونو کې يې پښتنه وينه وي او پښتنې مور شيدي ورکړي وي په درنښت هيله کېږي چې دخپل ځان او خپلې ژبې دفاع ته راپورته شي او د پښتني ننګ، پت او غيرت ساتنه وکړي٠
!په مينه

زېری

زېری
په هندوستان کې غالبا لومړۍ پښتو مجله له چاپه راووته دغه اادبي، کلتوري، پوهنيزه او ټولنيزه مهالنۍ خپرونه د ه چې د امتیاز څښتن يې ځوان ادبي بهير، پوني دی. د پښتنو په اړه انګرېزي خپرونې هم کوي٠ تاسو کولای شئ چې ددغې مجلې ليکنې په دې بلاګ کې وګورئ
په مينه

حمزه د پښتو غزل بابا

حمزه د پښتو غزل بابا
بشیر احمد کامران
ستا په اننګو کې د حـــــــــــــمزه د وینو سره دي
ته شوې د پښتو غزله ځوان زه دې بابا کړم


رښتیا هم حمزه بابا د پښتو غزل ته په خپل نبوغ او طبیعی استعداد سره یو نوی رنګ ورکړ، پښتو غزل د پخوا نه هم غښتلی او مضبوط ؤ او د پښتو ادب ډېر نومیالي شاعران د غزل په پنځونو کې لرلي دي. خو حمزه هغه څوک دی چې په پښتو شعر کې یې نوی سا پو کړه او له سره یې ورغاوه. حمزه د خپل ژور تخیل او په زړه پورې تغزل په مټ د پښتو د معاصر شعر خصوصاً غزل منارې جګې کړې، چې اوس خلک له لرې لرې نه ددې منارو ننداره کولای شي او ددې منارو ننداره ذوقمنو زړونه او سترګو ته نورانیت، ښکلا، مینه او لطف بخښي.
کله چې د پیر روښان په زمانه کې او له هغه نه په راوروسته زمانه کې په ادب کې د وحدت الوجود مسََـله ډېره ګرمه وه نو د هغه وخت شاعرانو او ادیبانو په تصوفي افکارو ډېر زور اچاوه خو ددغې مرحلې نه وروسته په پښتو شعر کې د بیان لطافت، نزاکت، نادرې استعارې او په زړه پورې اهنګونه رامنځ ته شول. که د پورته د یادؤ شو دورو د شاعرانو خصوصیات راجمع کړل شي او بیا د یو شاعر په شاعرۍ کې هماغه ټولې خوبیانې پېدا کړې شو نو هغه به یواځې یواځې د حمزه شاعري وي. یانې د حمزه په شعر کې تصوف، مینه، ښکلا او پښتونولي سره غاړه غړۍ دي. نورمحمد ځیګر د حمزه د ځانګړنو په هکله وایې: حمزه غزل ته نوي الفاظ، نوي اصطلاحات رنګیني، د بیان طرز، روانیت او تغزل وبخښل. پردی سربېره هغه غزل ته شرنګېدلي وزنونه او په زړه پورې ردیفونه پېدا کړل او د پښتو څڼه وربل یې په پوره ایماندارۍ سره وکړ. او په دې اړه په خپله وایی:
د پښتو څڼه وربل کې حمزه برخه هم زما شته
دا احساس به تل ژوندی وي په راتلونکو پښتنو کې

حمزه غزل ته داسې توکي ورکړل چې د هغه شاعري یې په تمامه مانا یوه پښتنه شاعري وګرځوله او غزل یې د پښتنولۍ په ګاڼه وپسوله چې کیدای شي د راتلونکو شاعرانو لپاره د الهام یوه منبع وګرځي. ځینو څیړونکو حمزه د اردو او فارسي د اوچتو شاعرانو سره په یو مقام کې درولې دی او دا په دې چې د حمزه په شاعرۍ کې هغه څه شته چې دغه شاعران یې لري. په دې اړه طاهر کلاچوی وایی: دا به بې ځایه نه وي چې زه حمزه ته د پښتو د خواجه حافظ او یا هم د میرزا غالب خطاب وکړم. هغه مینه، لطف او ښکلا په ډېرې استادۍ او هنر سره د فلسفې په رنګ کې رنګوي نو ځکه عام خلک کیدای شي د حمزه د شعر په مفهوم پوه نشي او د پوره زکاوت او او سلیقې خاوندان پرې پوهېدای شي. د حمزه په اړه ډاکټر راج ولي شاه خټک داسې لیکي: د حمزه د شاعرۍ اوچتوالې ددې خبرې نه جوتیږی چې خلک هغه ته د غزل بابا وایي او دا ورته ځکه وایي چې غزل یې د تکامل تر پولې ورساوه. لکه څنګه چې په فارسي کې به بل حافظ شېرازي پېدا نه شي، په اردو کې به بل غالب پېدا نشي همدا شان به پښتو کې د بل حمزه پېدا کېدل کېدای شي ناممکن وي. حمزه د فارسي او اردو ادبیاتو پراخه او ژوره مطالعه درلوده او له اردو یې پښتو ته ډیرې ژباړې کړېدي خو ددې سره سره د هغه په شاعرۍ کې د فارسي او اردو تأثیر هېڅ شتون نه لري.
یواځې په پښتو ادب کې هغه د خوشال بابا او کاظم خان شیدا نه تر یو څه ځایه اغېزمن ښکاري او دا خبره حمزه په خپله هم منلې ده. ځېنی څیړونکی بیا وایی چې حمزه بابا څه نا څه د اردو او یا هم د فارسي ژبې د شاعرانو څخه تر یوه حده متأثر دې او په دې اړوند د علامه اقبال ذکر کوي، ځکه حمزه د علامه اقبال دوه اثار ژباړلي دي او د هغه په ستاینه کې یې هم شعرونه ویلي دي.
د حمزه د غزل دوه مهم توکي تصوف او پښتونولي تشکیلوي. له یوې خوا هغه د علامه اقبال او رحمان بابا غوندې د تصوف په سمندر کې لامبو وهي او له بلې خوا د خوشال او علي خان غوندې د پښتنو د قامی وحدت او یووالی چیغې وهي. د خوشال برعکس حمزه هېڅکله ناامېده نه ښکاري، د هغه پیغام همېشه د امېد نه ډک دی. د هغه د شعرونو بحرونه کیدای شي لنډ او یا اوږده وي، د مختلفو قافیو او ردیفونو نه یې کار اخستلای وي، مختلفې تشبیې او استعارات یې کارولي وي خو د هغه پیغام او د شعر اصلي موضوع همېشه ثابته پاتې شوېده. په دې اړه فاروق شینواری لیکي: د حمزه نه مخکې په غزل کې اصلي موضوع ورکه وه، یواځې ښکلا وه چې په غزل یې راج کاوه او شاعرانو ښکلا د خپلو زاویو څخه کتله لاکن حمزه غزل ته موضوع وردننه کړه او هم یې پکې د پښتونولۍ عناصر وشیندل.
څېړونکی او لیکوال زرین انځور هم ددې نظره سره همغږی دی او وایی چې پښتو غزل د رحمان بابا، خوشال، علی خان او حمید بابا نه وروسته تنزل خوا ته روان ؤ، حمزه فکر وکړ که چېرته غزل ته موضوع وردننه نه کړای شي نو پښتو ادب به د زوال کندې ته وغورځي. تکړه کره کتونکي عبدالرحمان مجذوب د خوشال د شاعرۍ کمزوري اړخونه بیانوي او ادعا کوي چې دغه کمزوریانې د حمزه په شاعرۍ کې نه لیدل کیږي. مجذوب لیکی: د خوشال شاعري د جنسي تمایلاتو، مستۍ او عشق نه مالامال ده خو په ټولیزه توګه یې شعر نابشپړ او تصنعي رنګ لري، او آره موضوع پکې ورکه ده خو د حمزه په شاعرۍ کې چې کومه د محبت او ښکلا تذکره شوې ده نو هغه الهي رنګ لري. د هغه غزل په حقیقت کې غزل دی او د جوړښت او آرې موضوع له پلوه تکامل ته رسېدلی دی. همدا شان که مونږ د علي خان شاعرۍ ته وګورو نو هغه د تصوف له اړخه کمزوری ښکاري مګر تصوف د حمزه د شاعرۍ آره موضوع ګرځېدلې ده. یواځې حمزه دی چې پښتو غزل یې په پښو ودراوه او راتلونکو شاعرانو ته یې یو ځانګړې سبک پرېښوده، هغه راتلونکو شاعرانو د نوښت لاره وروښوده او د کلیشو څخه یې راوویستل.
په دې اړه پروفیسور پرېشان خټک داسې لیکي: حمزه چې د تخنیکي پلوه پښتو شاعرۍ ته کوم توکي ډالۍ کړيدي، پر هغو هیڅوک سترګې نه شي پټولای او دا یې ثابته کړه چې د پښتو غزل لمن ډیره زیاته پراخېدلې شي
.

تل به په لار د مـــــــــــــــــــــېړنو سره ځم
يمه پښـــــــــــتون د پښـــــــتنو سره ځم
پام كـــــــــــــوه زه هغـــــــــــــــه نظر نه يمه
چــــــــــــــــې به په دود د سپېلنو سره ځم
وائي اغـــــــــيار چــــــــــــې د دوزخ ژبه ده
زۀ به جنت ته دپښــــــــــــــــــــــتو سره ځم
څــو چې راغونډ په يو مركز يې نه كړم
هرې تپـې ته د جرګو ســـــــــــــــــــــــره ځم

ليلا زما كړې ربه

ليلا زما كړې ربه

محمد ابراهیم ماموند

وا يم زما ليلا زما كړې ربه نوريې ﭘﮫژوندزماﭘﮫ خواكړې ربه

زما د ژوند زما د پا ينې ربه د ر ا حتو نو هو سا ينې ر به
زما د عشق زما د جا نان خدايه ښه يې په مينه با وفا كړې ربه

زه دې بنده په زړه زبون ګرځم څيرې ګرېوان لكه مجنون ګرځم
عذاﺐدﯤواخله سمه مينه راكړه ما د ليلا د زړه پادشاه كړې ربه

لوۍ بهارت په ما د قبرغوندې په ماشوم زړﻩ مې لكه ابرغوندې
شاوخواچاپېرزمانه سرﻩاورونه ما كړﻯخوندي ﺧﻟﻳﻝاﷲ كړې ربه

زما د ژوند زما دايمان قاتل دی زما د زړه زما د ځا ن قا تل دی
وس يې د غچ اخيستو نه لرمه زﻩ ﻳﻰ نوكردا مې بالا كړې ربه

څښتنه تا ته په كوكا رو ژاړم په كورجوماﭟ اوﻫﻢ ﭙﻪلاروژاړم
ربه راجوړ زماټپي زړګی کړې نور له تلتكه يې هوسا كړې ربه

نورد غمونو دې زه زغم نه لرم ځا ی د ستم د خپل صنم نه لرم
وا دې خله دغه ستا د ونيا واخله ژر له د لبره مې فد ا كړې ربه

پوني. ٢٠٠٨ـ١١ـ ٠٧ ز

د هارون باچا سره مرکه

د هارون باچا سره مرکه

مرکه کوونکی : محمد ابراهیم ماموند

ښاغلی هارون باچا د محمد جمیل باچا ځوۍ د ۱۹۷۲ زیږدیز کال جولای په ۲۷مه د پښتونخوا د سوابۍ ولسوالۍ په پنجپیر کلي کې زېږېدلی دی.
نوموړی د مذهبي کورنۍ پاچایانو/ باچایانو (سیدانو) سره تړاو لري، خپلې لومړنۍ زده کړې یې په پنجپیر دولتي عالي ښوونځي کې او منځنۍ او لوړې زده کړې یې په ۱۹۹۲ ز کال په ایډوارډز کالج کې سرته رسولي او په ۱۹۹۴ز کال یې د پېښور پوهنتون څخه په ټولنیزو چارو کې ماسټري اخیستې.
لومړنۍ سندره یې (خلک بدل شو که بدل شولو وختونه ـ جینکۍ نه راځي ګودر ته) په ۱۹۹۲ز کال کې د پاکستان تلویزیون د پېښور په څانګه کې ریکارډ کړه، لومړنی والیوم یې (د رنګونو ماښام) په ۱۹۹۶ کال مارکېټ ته راغې چې ورپسې یې بل والیوم (غونچکونه) هم مارکېټ ته راغې چې سندرې، غزلې او ټپې پکې وې.
ده په خپلو کسټونو او د تلویزیون په پروګرامونو کې د پښتو د کلاسیک او اوسني وخت د نومیالیو شاعرانو کلام ویلې دی، لکه رحمان بابا، خوشال خان خټک، عبدالحمید مومند، علی خان، حمزه شینواری، غني خان، اجمل خټک، خاطر اپریدی، رحمت شاه سایل، اکرام الله ګران، شمس القمر اندېش ، عبدالرحیم روغانی، اباسین یوسفزی او عزیز منیروال.
ده د شعر هر ټولګی وئیلې دی خو پښتو ټپه یې په هسې انداز وئیلې چې هېڅ بل سندرغاړی یې نه شي رالاندې کولې، په ۱۹۹۸ کال کې یې د پښتو ټپې یو طرز ریکارډ کړ (اول به کله کله غم ؤ) چې هغه البم د پښتو کسټونو په تاریخ کې د خرڅ ریکارډ جوړ کړ. دغه ټپې بیا په اردو کې ریکارډ شوې او وروسته هندوستان ته ولاړې. ده په موسیقۍ کې یواځې پښتو ټپه هسکو پوړیو ته نه ده رسولې، بلکې په نظم او غزل کې یې هم نوي سبکونه رامنځ ته کړل او په موسیقۍ کې یې وخت په وخت نوې تجربې وکړې، نوموړي د ۲۰۰۱ ز کال د تر ټولو غوره روښان سندرغاړي سیمئیزه جایزه تر لاسه کړه.
ښاغلې هارون باچا د ۲۰۰۸ ز کال راهیسې په امریکا کې اوسیږی. ما ورسره د چينه مجلې لپاره مرکه کړې, راځئ ولولو چې دی په خپله څه وایي.
چینه: تاسو څنګه د موسیقۍ ډګر ته راغلئ؟,
هارون باچا: لکه څنګه چې وایي، د ورکوټوالي نه مې ساز او اواز خوښ ؤ، په ښوونځي کې به مې قرئت مې د سندرغاړي په حیث پېژندګلو بیامونده، د کور نه د اجازت ترلاسه کېدو وروسته د کالج د انګرېزي ښوونکي ښاغلي ضیاءالقمر PTV ته بوتلم او سمدستي راته د خپل هنر خپل ولس ته د وړاندې کولو موقع راکړی شوه.
چینه: د موسیقۍ ډګر ته په راتګ مو د کورنۍ عکس العمل څه ؤ؟
هارون باچا: زما د وېرو ترهو برخلاف، زما کورنۍ ماته په ډاګه د موسیقۍ کولو اجازت راکړو، د هغې وجه داده چې زما مشرانو تعلیم کړی دی او سوچ نظر یې پراخه دی. زما د خپلو زده کړو لړۍ هم سمې روانې وې نو ځکه راته اجازه په اسانه ترلاسه شوه. زما نورو خپلو خپلوانو او ملګرو هم زما د فن ډاډګېرنه راکړه.
چینه: تر اوسه مو څومره کسټونه کړي وی؟
هارون باچا: د کسټونو شمېر به مې د شااوخوا څلوېښت وي.
چینه: د موسیقۍ زده کړې مو له چا کړي دي؟
هارون باچا: د موسیقۍ باقاعده زده کړې مې نه دي کړي. د پېښور سندرغاړو سره مې ناسته پاسته وه او دغه شان په غیر رسمي توګه مې زده کړه شوې ده.
چینه: تاسو خپله د چا سندرې خوښوﺉ؟
هارون باچا: ځینې مستند سندرغاړي لکه مهدي حسن، غلام علي، محمد رفیع، کیشور، لتا، آشا، جګجیت سېنګ، هاري هاران، سُنونېګم، خیال محمد او شاه ولي.
چینه: تاسو د پښتو شعر کوم ډول خوښوﺉ؟
هارون باچا: ما په ټولو صنفونو کې طبعه ازمایي کړې ده، غزل ویل مې زیات خوښیږي خو خپل فولکلور مې هم ویلې دی، خصوصاً ټپې ما د پښتو ټپې یو طرز په ۱۹۹۸ کال کې ریکارډ کړ چې د خرڅ ریکارډ یې جوړ کړ او په اردو کې د کراچۍ یو سندرغاړي هم ریکارډ کړې چې تلې تلې نو د هندوستان الطاف راجا ته ورسېدې. موسیقۍ کې مې وخت په وخت څه نورې تجربې هم کړي دي.
چینه: تاسو طرزونه په خپله جوړوﺉ که بل څوک درسره مرسته کوي او په خپلو سندرو کې مو کومه یوه ډېره خوښه ده؟
هارون باچا: اکثر طرزونه مې خپل دي او خپلې ټولې سندرې راته یو شان خوږې دي، دا بېله خبره ده چې ځینې سندرې د اورېدونکو زیاتې خوښې شي.
چینه: تاسې د سندرو ویلو لپاره څه ډول کلام غوره کوﺉ؟
هارون باچا: زه ګورم چې په کلام کې مقصدیات وي، د خپل وطن عظمت، د قام بېداري او د پښتني ننګ، پت او مینې ذکر پکې شوی وي.
چینه: په موسیقۍ کې خپل ځان څنګه احساسوﺉ؟
هارون باچا: زما خو ډېر مات ګوډ کوښښ دی. موسیقي کول ډېر ګران کار دی، ډېر وخت او ریاضت غواړي.
چینه: ستاسو په نظر یو څوک څنګه ښه سندرغاړې جوړېدلی شي؟
هارون باچا: هغه څوک چې قدرت پرې مهربانه شوی وي او د (سُر) او (لـَی) پېژندګلو ورته په فطري توګه ترلاسه وي. نور خو بس محنت دی چې څومره یې کوې نو هغومره خوند راوړي.
چینه: د پښتو موسیقۍ اوسنی پړاو څنګه ارزوﺉ؟
هارون باچا: زما په نظر نوي سندرغاړي (شارټ کټس) ګوري، نوې ټکنالوجې (کمپیوټر) ورته کار اسان کړی دی. محنت نه کوي او (کمرشلېزم) ښکار شوي دي.
چینه: کومو هېوادونو ته هنري سفرونه کړي دي؟
هارون باچا: د امریکا متحده ایالات، مالیزیا، د عربو متحده امارات، قطر او افغانستان ته مې هنري سفرونه کړي دي.
چینه: تاسې نن سبا د ژوند کولو دپاره امریکا ولې غوره کړی او هلته به د څومره وخت دپاره پاتې شئ؟
هارون باچا: تاسو ته پته ده چې زمونږ په خاوره اور بل دی. ترهګرو په تېره تېره زمونږ کلتور او موسیقۍ پسې راخیستې ده، زما خپل ژوند او فن ته خطره وه، نو دلته مې دا ځل د اوږد وخت پاتې کېدو اراده کړې ده. زه غواړم چې د موسیقۍ له لارې د مینې محبت او د امن دغه پیغام نړۍ ته ورسوم، کوم چې په اوسنیو حالاتو کې په وطن کې نه شم کولی. نیویارک کې مې یو کال تېر کړو، نن سبا په واشنګټن ډي سي کې د ازادې اروپا راډیو/ د ازادۍ راډیو د پښتو راډیو مشعل سره کار کوم چې دا به د ۲۰۱۰ کال د جنوري د ۱۵ نه په باقاعده توګه خپرونې پېل کړي.
چینه: ډېر ښه، خو نن سبا تاسو په کومو هنري چارو بوخت یاست؟
هارون باچا: ما لږې ورځې مخکې خپل نوی اډیو البم تیار کړ، هیله لرم چې ژر به مارکېټ ته راشي. ما ورته د (درمان) نوم خوښ کړی دی.
چینه: ښه را به شو د عادي ژوند لور ته، تاسو په کوم کال واده وکړ او واده ستاسو په خوښه ؤ که ستاسو د مور او پلار؟
هارون باچا: واده مې د ۲۰۰۱ کال په جنوري کې د خپلې ترور لور سره وکړ او زما خوښه پکې شامله وه.
چینه: که د بچیانو په اړه راته ووایې؟
هارون باچا: دوه زامن لرم. یو د اتو کالو دی او بل د شپږو.
چینه: په ژوند کې د څه سره مینه لرﺉ؟
هارون باچا: د خپلې کورنۍ او خپلې موسیقۍ سره.
چینه: کوم ډول خواړه مو خوښ دي؟
هارون باچا: وطني خواړه مې خوښ دي؟
چینه: د خوښې رنګ مو کوم دې؟
هارون باچا: د خوښې رنګ مې تور او خاورین دی.
چینه: په ژوند کې مو لویه هیله څه ده؟
هارون باچا: لویه هیله مې د خپلې ژبې او موسیقۍ خدمت دی.
چینه: تاسو نن سبا مسافر یې، نو په وطن کې مو څه شی ډېر یادیږی؟
هارون باچا: زما د نوي البم د یو غزل شعر دی؛

مسافر یم په وطن پسې مې زړه چوي
د یو ښکلي په دیدن پسې مې زړه چوي
چینه: ښاغلی هارون باچا ستاسو نه ډېره مننه چې د ډېرو مصروفیتونو سره سره مو مونږ ته وخت راکړ. که په پای کې پښتنو ته څه پېغام لرﺉ؟
هارون باچا: پښتانه باید یو موټی شي او د خپلې ژبې او خپل قام دپاره ډېر کار وکړي. د خدای بخښلي سیف الرحمن سلیم صیب شعر دی؛

زما ملګرو چې اوږه ورنکړو – هسې دا ژوند د تېرېدو نه دی

په مینه

لنډکۍ کیسه - شپېلۍ


لنډکۍ کیسه: شپېلۍ
لیکوال: کفیل نیازی

روزه دین په خواږه خوب ویده ؤ چې مور یې غږ پرې وکړ: زرکه هله!

پاڅه زویه، چې ټولې مېږې مې خلاصې کړې، هله پاڅه

روزه دین چې په دواړو سترګو کې یې سوک واهه، له خوبه راپاڅېده. ها! ابۍ دادې زه راپاڅېدم، په منډه منډه یې مخ او لاسونه پرېمنځل. د مېږو ډانګ چې له سره به یې لاندې کېښوده، راواخیسته او شپېلۍ یې هم راواخیسته. مور یې د اوبو پیتکی او پنډکی ورکړ. روزه دین هم ډانګ په لاس، پیتکی او پنډکی یې له ملا وتړل او په مېږو پسې روان شو.
روزه دین به بس ټوله ورځ په همدې تېره کړه ـ ډرې ، ها خو، برګۍ، تورې، سپینې، پړکۍ ... پر هره مېږه یې بېل بېل نوم ایښې ؤ.
روزه دین به هر سهار وختی رمه د څړ لپاره غره ته بېوله او ماښام ناوخته به کور ته راستنېده، د ویده کېدو نه مخکې به یې بیا مېږو ته غله دانه ورکوله او بیا به ویده کېده.

د کوچیتوب ژوند ؤ همداسې تېرېده، د شپې ناوخته پورې به یې د پلار سره همدا حسابونه کول چې دومره مېږې دي، دومره یې سږکال وړۍ وکړې، سپینکۍ ناروغه ده، توره کۍ ښه مېږه ده او داسې نور نور...
شپېلۍ د روزه دین د ژوند هغه څیز ؤ چې خپل یوازېتوب به یې پرې هېراوه. روزه دین به چې ماښام ناوخته کور ته د راتګ په وخت کې شپېلۍ شروع کړه، تر ډېره لېرې به یې انګازې کولې. د روزه دین د شپېلۍ غږ د کلي ډېری ځوانانو او سپین ږیرو څه چې جینکیو هم پېژانده، روزه دین به کله هم چې شپېلۍ شروع کړه، د کلي ډېرو جینکو به دده سره په شپېلۍ کې سندره زمزمه کوله، نو هر ماښام به چې دی کور ته روانېدلو نو د پښتو دا ټپه چې:

د نیمو شپو سندرې خوند کړي
څوک به مین وي څوک به ورک له ملکه وینه

به یې خامخا په شپېلۍ کې زمزمه کوله. او له هغه پس به کور ته روان شو.

د یو پلار له خوا خپل ځــــــوۍ تــــه لیک

د یو پلار له خوا خپل ځــــــوۍ تــــه لیک

ليكوال: راجش ماني
ژباړن: محمد ابراهيم ماموند



!ګران پراناب
شل میاشتې وشوې چې دې نړۍ ته دې پښه کړه. کله چې ته ما په روغتون کې د لومړی ځل لپاره په خپلو لاسونو کې ونیوې، ستا ډېر کوچنی لاسونه بوګنېدل او ستا سترګې کلکې بندې وې. ستا کلک نیولي سوک ماته د ساینس هغه درس را په زړه کړ د کوم نه چې ما ستا د زړه د اندازې په اړه یو نظر واخیست. ته باید خپل لاس موټې کړې، تر څو زه ستا کوچنی زړه چې ستا په سینه کې درزیږي، تصور کړم. د پېداښت ابدي معجزه، کله چې زما د څرګندېدو وار ؤ، ما ژړل.
ستا د مور سره زما د واده ترمخه زما عادت ؤ چې په ناپایه ډول د خپلو ملګرو سره یوه پوښتنه مطرح کړم. هغه دا چې آیا په ریښتیا هم نړۍ ته د یو بل ژوند راوړل ارزښتناک دي؟ په داسې حال کې چې وېره زمونږ د ژوند د سرکس یوه تکراری موضوع ګرځېدلې ده.
کله چې ما ددغې چارشنبې په شپه تلویزیون کوت، یو ځل بیا دغه پوښتنه زما ذهن ته راغله چې آیا زه دې نړۍ ته ستا په راوړو په سمه وم که نه؟
دا زما د یو ځواب موندلو هڅه ده. زما په اند ستا د لویولو دوې لارې دي. یوه دا چې تا د انسانانو څخه په کرکه له تي واړوو چې ته به ذهن کې تر اسمانه جګ یو دېوال جوړ کړې او هر څه چې وینې، په کرکه به ورته ګورې. چې دا د وېرې نه د جلاوالی یوه لاره ده... د بې غرضه نارینتوب یو ډول.
دویمه لاره چې تا ددې نړۍ اوسېدو ته چمتو کړم، زویه! زه هغه ستا دپاره نشم تصور کولی، خو درته په یوه بې ثباته نړۍ کې د اوسېدو لار ښودلې شم. د خپل ځان سره تړون وکړه او په لاندې څیزونو ډېر ژر پوه شه.
څومره چې ژوند ارزښتناک دې، هومره نازک هم دې او هره ورځ یوه ډالۍ ده. د هرې ثانیې له تېرېدو خبر اوسه. هغه زمونږ د اپارتمان د دېوال په درز کې د بوټي نری ډنډر وګوره چې د لمر لاندې د ځای په لټه کې دی.
د مور له پخلي مننه کوه. د څښتن تعالی نعمت پرې ادا کوه... د کورنۍ سره په یوځای خوړلو ځان عادت کړه، نه! بلکه دا قاعده جوړه کړه. د کتابونو سره مینه کوه.
کلمې به تا له نړۍ لېرې یوسي. دا به تا خبر او تیار وساتي.
د خپل زړه منه! ذهن زړه نا زړه کېدلی شي خو زړه کله هم نه. د خپل ضمیر او وجدان درناوی کوه. دا د څښتن تعالی له لوري یوه سپېڅلې نښه ده.
کله چې لوۍ شې داسې دنده ولټوه چې ته ورسره مینه لرې. کله چې د شغل نړۍ ته ننوځې، ته به په غولۍ کې زبېښل کیږې خو خچ پچ کېږه مه! مونږ ټول انسانان یو، خو له دې راتاو زړه لرو، هېڅ به له لاسه ورنکړو. ځینې خیالونه به دړې وړې شي. ښه ژغورنه.
پېسې! دا مهمې دي، خو خپل ځای لري. دې ته په سر کې د ځای ورکولو غلطي مه کوه.
خپله مینه پېدا کړه! دا په ډېره ګرانه تر لاسه کړه او ټینګه یې ونیسه. ښه مېړه شه او یو ګالونکی پلار. خپلو بچیانو ته ددوۍ د غلطیو د سمون وخت ورکړه. خو کله چې دوۍ غورځیږی، ویې نیسه!
هغه وخت خبرې کوه کله چې یې باید وکړې، یانې داسې چې موږ یې خوښوو یا نه. موږ نن په ډیموکراسۍ کې اوسېږو، بېشکه چې نا اټکل شوې خطر به لري خو مثبت اړخونه یې هم مه هېروه. په ډیموکراسۍ کې ریښتنې جګړه د هېرولو او رایادولو تر منځ ده. ځه او رایه ورکوه. دا ستا موقع ده چې د ټولنې ډول ته داسې بڼه ورکړې چې ته په کې اوسېدل غواړې.
څک او ځیرک اوسه! هڅه کوه چې د وېرې په حالت کې و نه اوسې. که ته یو حالت کې ګېر شې لکه داسې چې څه درپېښ شي او مونږ باید تا دلاسه ورکړو نو چې تا مونږ ددومره ښکلو یادښتونو سره پرېښي یو چې زمونږ د پاتې کلونو لپاره بس وي. دا به هغه وخت پېښیږی چې ته هره ورځ داسې پېل کړې لکه هغه چې ستا د ژوند وروستۍ ورځ وی. که څه هم دا هېڅکله ستا مړینه نشی جبران کولې خو لږ تر لږه به مونږ ستا په مینه د خپل ژوند کولو وس پېده کړو.
پښېمانه کېږه مه. دا د ژوند هوډ ته ماتې ورکوی.
داسې انګېره چې زه تل په کار بوخت یم.
دا لیک زما دپاره هم د راویښېدو ناره ده!
په مینه ځویه
!

ژوند او موخه


ژوند او موخه
محمد وزیر روان


د خپل ژوند کولو په اړه هره پرېکړه د یوه پراخ پوهاوي او ژورې څېړنې نه وروسته صورت مومي. وګړي هڅه کوي تر څو د حالاتو نه جاج واخلي ، هر اړخیزه معلومات ترلاسه کړي او د هر کار تر شا د هغه ښه او بد مشخص کړي، بیا وروسته د یو داسې پلان تابیا ونیسی تر څو تر زیاده بریده د هغوۍ په ګټه تمام شي.
ټول انسانان د یوې موخې په رڼا کښې د ژوند او د ژوند کولو په معنی کښې را ښکېل دي. ډیرو وګړو ته د ژوند کلمه ورکه او ناڅرګنده پدیده ده، خو لدې سره سره هر انسان د ژوند او د ژوند کولو له کړنو څخه په بېلا بېل ډول هیلې لري.
انسانان زیار باسي تر څو وکولاى شي خپلې هیلې او موخې لاسته راوړي، خو د نړۍ ډېر شمېر وګړي د خپلو موخو او هیلو په لاسته راوړلو کښې پاتې راغلي. له یوې خوا سره لدې چې داسی انسانان کمزوري بلل کیږي له بلې خوا دا پخپله د نا خوښ او خپه ژوند د درلودلو لوى لامل کېداى شي.
داچې ولې ډیر وګړي د خپلو موخو په لاسته راوړلو کې پاتې راځي، او وروسته د یوه ناخوښ ژوند په کړۍ کې بند پاتې کېږي او تر پايه ژوند ورته د خداى له لوري پر هغه تپل شوى ښکاري، چې دا پر خپل ځاى لاملونه لري.
دا لاملونه په خپل ذات کښې ډېره ساده بڼه لري او هر انسان کولای شي چې د ژوند یوه لویه برخه یې وګرځوي.
تر هاغه ځایه چی پوهیږو واقعیت د هوا بڼه لري او په هیڅ صورت نشو کولای چې دا بڼه يې بدله کړو، نو ددی پر ځای چې د واقعیتونو پر وړاندې مبارزه وکړو ښه به دا وي چې خپل ژوند روان کړو.
هر انسان باید خپل ژوند د یو ټاکلي او ښکاره تعریف په درلودو سره پر مخ بوزي، چې په لاندې ډول ورته اشاره کیږي:
لومړى: خپله موخه تعریف کړه.
دوهم: خپله موخه ورکه او په ناڅرګنده بڼه يې مه پرېږده څومره چې کولای شې ډېر په ساده شکل یې باید د خپلې راتلونکې په موخه وژباړئ.
دریم: په داسې یوه کړنلاره مخ ته لاړ شه چې وکولاى شې خپلې موخې ته پرې ورسېږې.
څلورم: هغه کړنلاره چې د موخې په خاطر یې عملي کوې مشخصه او روښانه يې کړه.
په پورتنیو ټکو په ټینګار سره دا هم باید ‌ذکر کړم چې ژوند سفر دی او هره برخه یې هم ځانته یو لنډ سفر دى خو په خپل ذات کې یو بشپړ دوران دى.

پوهېږم کله چې ستونزې له خپلې کچې زیاتې شي بیا له انتظار زياتې ناخوالې پېښوي. په داسې حال کې که شونې وي صبر وکړئ خو په هېڅ ډول هم تسليمېږئ مه، ځکه چې ژوند هسکې ټيټې لري او دا يو داسې حالت دى چې کله کله پېښېږي.
ډیر کسان ول چې ماتې يې وخوړلې په داسې حال کې چې په لږ مقاومت سره بریالي کیدای شول، یوازې هغو کسانو بریالیتوب پیژندلى چې تسلیم شوي ندي، که څه هم په ستونزو کې راښکېل ول خو هغوۍ یوازې او یوازې د رسېدو په فکر کې وو او هغه ځای ته رسېدل چی باید رسېدلي وای.
دیو ناپېژاند ليکوال لیک مې لوست هغه ژوند داسې بيان کړى وو:
( په ژوند کې تلل څومره سخت دي او له دې نه سخت داچې پښې دې ټپي وي او دسر خولۍ دې له ستونزو ډکه وي او بیا تر ټولو سخت داچې پدې هم پوه نشې چې چېرته روان یم).
ارومرو به بوښتنه وکړې چې څرنګه پوه شم، باید چېرته لاړشم؟
نه پوهېږم چې دا متل به مو اورېدلى وي او کنه:
داسې ویل کیږي چې یو سړی په یوه لویه دښته کې ورک شوی وو، او دمرستی چېغې یې وهلې چې ناڅاپه ګیدړه ورباندی پېښه شوه.
ګیدړې ور څخه وپوښتل چې کوم ځای ته ځې؟
سړي ورته وویل نه پوهېږم، ګیدړې په ځواب کې ورته وویل که داسې وي نو په تایې څه خاص فرق نشته چې کوم ځای ته لاړ شې فکر وکړه چې چېرته ځې، په کومو پښو ځې او په کوم لوري ځې، ځکه مسافر د پرديو په ښار کې له نقشې پرته ورکېږي.
له پورتنیو څرګندونو څخه داسې برېښي چې د ژوند مسیر مشخص کړئ او په دې باید پوه شئ چې د ژوند د مسیر موخه څه ده.
نو ډېر زیات ځير شئ چې څرنګه سترګۍ( عينکې) ستا په سترګو دي، د کوم رنګ بندیوان یې او کوم رنګ دې د ژوند د مسیر لپاره غوره کړى، غوسه، کرکه، جګړه، سوله، دوستي او که پخلاینه؟ آیا کله دې هم فکر کړی چې کوم یو دې غوره کړی او له کوم یوه څخه د استفادی په حال کې یې؟
مخکې له هر څه کولو مو خپله ستومانی وباسئ، چې له فکر څخه ګټه پورته کړﺉ او د ژوند ارمانونو ته مو ځان ورسوئ، نو تلوسه مه کوئ او له صبر و زغم څخه کار و اخلئ.


مخکې له هر څه کولو مو خپله ستومانی وباسئ، چې له فکر
څخه ګټه پورته کړﺉ او د ژوندهیلو ته مو ځانونه ورسوئ،
نو تلوسه مه کوئ او له صبر و زغم څخه کار واخلئ

افسوس


افسوس
محمد ابراهیم ماموند

دا زما درد زما كړا ۉ چــــرې د رما ن به شي
دا زما ژ وند زما د لبـــر زما د ځـــا ن به شي
***
هسې رغون به مې د ميـــــــنې په ما و لوروي
كه به يې د هیـلو سپرلی ونړي خـزان به شي
***
چې مې له پښـته نه نا پښته سكني زلمــــیان شو
ﻫسې ژوندوﻥ به شي احساس به شي افغان به شي
***
چرې خوشـــحاﻝ تورﻩپه لاﺱ ﺑﻪ بيـا په لارراشي
چرې مجنون به مې د ميـــنې ها رحما ن به شي
***
بل احـــــمد شا ه به د نړۍ كونـجونه و لړزوي
چرې بل ټنګ به شي غورز نګ به شي طوفان به شي
***
بـــيا پر ګودر به زرغونه ، نازو ، ملا له راشي
بېرته مې مشر ﺑﻪ پښتوﻥ شي ميرویس خاﻥ ﺑﻪ شـــي
***
هســــې په زړﻩ مې چا جادو کړی او دارې وهي
كه به کروړ مينـــــې ﺗﻪ سوررنګ پهلوان به شي
***
دا چې نن څـــــه كړنې او څه وينا ما نا يې دا ده
ماموندﻩ پښت ﺑﻪدې ناپښـت ورﮎ ﻟﻪجهانﺑﻪ شي

هايکو:

هايکو
د رب د پاره دا چنار پرې نه کړئ
دلته د هاړ په تکه سره غرمه کښې
چا پښتنې پیغلې دمه کړې وه


مازیګري کې چې ګودر ته لاړم
ما ویل چې سیل د جینکو به وکړم
هلته غواګانې وې اوبه یې څکلې

غزل
ضیا‌‌ءالله محمدی

یو ځـــل مـــې خوا له په څــــــپو کې راشــــــــه
په کــــــږلېچــــونــــــو په اغـــــزو کې راشــــــــه
یو ځــــل به بیا په هــــــم آغــــوش شــــــو دواړه
د تــــــورو ســـترګــو په بڼــــــو کــــــې راشــــــه
تا چــــــې پــرون څــــومـــــره بلغــــــاک کــــــولو
په ســـحرګه په ســــرو ســــــلګو کـې راشــــــه
چـــې مــــــې رازونه درتــــــــه ټــــــول ووایــــــم
هغــــــه سطـــرې له جلــــــتو کــــــې راشــــــه
چې مې زړګی درتــــه ښېـــرې و نـــــه کــــــړي
داسې په ســـــــــرو کڼــــــو غرمو کې راشــــــه
ګـــــوره په شــــــرنګ دې څــــــوک و نه پوهیږی
داســــــې په ورو ورو قــــــدمو کـــــې راشــــــه
زه دې راتــــــګ په انتــــــظار کــې ناســــــت یم
خوا له مې ســــرو ســــــرو اننـــګو کـې راشــــه
د ضــــــیاء زړګــــــی خـو درته ښــــــه معلوم دی
جــــــګه د مــــــینې په زانــــــګو کـــې راشــــــه

09-03-15 پونا هندوستان

Poem by: REHMAN BABA

Poem by:

REHMAN BABA

عالمان دي روښنایي د دې دنیا
عالمان دي د تمام جهان پېشوا
Lights in the world are those, who know,

Guides of mankind are those, who know

که څوک لار غواړي و خدای ته و رسول ته
عالمان دي د دې لارې رهنما
When looking for the road to GodAnd prophet,

ask from those, who know

په مجلس د عالمانو به سره زر شي
که څوک کاڼی وي یا لوټه د صحرا
A desert stone will turn to gold

In company with those, who know

جاهلان دي په مثال د مرده ګانو
عالمان دي په مثال د مسیحا
An ignorant is like a corpse,

Like Jesus Christ are those, who know

چې مرده یې له نفسه ژوندې کېږي
عالمان دي واړه هسې اولیا
For by His breath the dead arose,
The saintly breath of those, who know


زه رحمان حلقه بګوش د هر عالم یم
که اعلی دی که اوسط دی که ادنی
No matter to which low degree,

REHMAN will serve the ones, who know
(Translated by Jens Enevoldsen)

The Lion king (Sher Shah Suri):

The Lion king (Sher Shah Suri):

By Roman Khan.

Before to come to the main point of the of the topic of the lion king I have something to say and share :
The only one reason that I came up with the topic of the" lion king " sher shah suri is that to try to introduce and inform you about the great culture and history of the nation who have ruled their land independently across the history as well as times that ruled central Asia – Iran and India .

Very regretfully the nation now that is libeled and defamed by its strong enemies who great in power and have the power of media –economy –arms and politics first the Britishers – then Russians and now Americans and the nation that is specified as the warriors, terrorists, opium cultivators, killers and destroyers ,but to have a fair judgment we should not blame the very nature of this nation , we have other factors to blame that have been responsible for are imperialism –Arabism –plantation and exploitation that have been turning points in the adversity and backwardness of the nation pakhtun that Indians and the Balochi people call them pathan and the central Asians and Iranians have called Afghan. the great world powers as England and Russia invaded and campaigned the Afghans and called them a defamatory name accordingly, but were badly defeated and shamelessly returned their homes, but this time it is ridiculous with America and meanwhile dangerous terrorism –Osama the Arabic guest for the pakhtuns ,Taliban and terrorism an amazing "Arab American drama " there has been a good saying of my professor for the subject of world history in U.W.C college of America he said :

The problem with Afghanistan is that the Afghans made mistake that fought and campaigned the britishers and destroyed their army three times that made Britishers to prepare for a great revenge that first divided Afghans into two parts N.W.F.P or pashtunistan and Balochistan now in Pakistan and the other part Afghanistan –conspiracies and programs have been made to destroy the culture, language, history and reputation of Pakhtuns in the both sides in Pakistan by Pakistanis and in Afghanistan by their rivals at home that a man with mind and sense can better see and understand this reality No need for explanation .

And the professor added britishers found their great chance to inflict the pain and their revenge over the Afghans – when the Russians were repulsed and defeated the war that Afghans lost what they had, fighting the great super power of the world as Russia brought about the massacres and killing of the three million people, the full and destruction and ravage of the country and on the other hand no one would believe that the Muslim brother country Pakistan would turn around and stab the injured Afghanistan on the back by intervening and then training the most beautiful (ugly) gift of the history Taliban in religious camps of Islamabad, Karachi and Quetta that America paid dollars for it, that contained the Arab and Chichin and the terrorists from around the world and made every Afghan to wear this necklace of shame called terrorism the word that we don’t even know its meaning and doesn’t exist our language .
And so now a destitute nation now not even having clothe, shelter and food only a begging hand in the talons of England - America and Pakistan to give any kind of defamatory shape out of it and to anticipate whatever of their future and to introduce them to the world terrorists –cultureless –weak and against civilization the people whom England and America brought the holy democracy for and to show the world that Afghans were not the nation and people who put a stump of the shame on the face of the glory of the English empire in 19th century by defeating them three times that no one had carried out this from Australia to Alaska and from 2001 till the moment where ever this triangle " England American and Pakistan "see Pakhtun they bombard them in the name of the Taliban and terrorist, one should say me if this is not revenge then what is it ?

Prior to the invasion of Russia we had democracy in the long term kingdom of the last king and prior to him we had king Aman-ullah Khan who wanted to transform Afghanistan into a liberal and secular society but failed because of the factor Arabism the man who lived around hundred years ago in 1919 the time that no one had such a personality in Asia and personalities priory who are great part of our culture as prince Wazir Akbar Khan who was responsible for the destruction of the English army and did not let a single English soldier to return from Afghanistan, we had Malalai the young girl in Maiwand war of Kandahar who by her famous and historical poem provoked the youngsters of the country not to lose in the war against the enemy and raised the flag in the battlefield and we had Nazo Ana, the mother of the king Mirwais Khan who was a great poet, we had Rahman Baba the outstanding poet of the east, we had Khushal Khan Khattak the king –warrior and poet in whose name universities are made in Europe we had Saed Jamaluddin Afghan the scientific genius and political thinker, we had prince Shah Mahmood Hotak who by age 22 invaded Iran and Iraq and won two wars against the ottoman empire of Turkey and proved his bravery, we had many other kings who ruled the very heart of Asia, Iran and India and the Afghans who ruled India were Ghaznavis –Ghoris-Khiljis –Saedya Taraki –Lodi –Suri and Abdali , we have our national clothes, national dances and games and honesty –bravery –generosity –hospitalization –and manhood is our national character, anyway sorry to keep you away from the main topic, well I had to say them and now we are going with introduction of an Afghan that seems a touching story , Sher shah "the lion king"

Sher Shah Suri whose real name is Farid Khan Suri belongs to the Suri tribe of the Afghans, originally from Ghor, Afghanistan , that is was very famous for its brave men and Farid Khan' is the descendent of Amir Kror Suri who was a fighting hero and the first poet of Afghanistan in Pashto ,where he is describing his heroism, Farid Khan's family had moved from Ghor Afghanistan to India when Lodi Afghan ruled India, during the Ibrahim Lodi reign who was fought by his Mughal arc-rival Babur, Babur and his Mughals scattered like insects in India that Afghans ruled for so long , Babur is known as the butcher of the Afghans before to attack India and put an end to the Afghan rule in India, he savagely invaded Afghan cities in Afghanistan and plundered Ghazni– kabul and east of Afghanistan, he was like a thirsty panther where he saw Afghans he plundered, killed and brought about the great massacres, after devastating great cities of Afghanistan, Babur targeted the last kingdom of the Afghans in India and Ibrahim Lodi who faced Babur in the first Panipat war lost against Mughals and was killed along with his army, Afghans shattered from the scene in Afghanistan and India , there were Mughals occupied and captured places, but still there was one small place under the independent Afghan ruler Bahar khan in Sassram of Bihar for the Afghans try to revive and as it is the classical character of the Afghans that let the enemy to satisfactorily occupy and then it is for the Afghans to give a satisfactory lesson in return, Farid Khan family who were the royal servants of the former king of the India, Ibrahim Lodi now living under Bahar khan ruler of Bihar, Farid Khan is said to be a sensitive boy his relation strained in the family he lift home in the very early age started getting education and then came to be a soldier under Bahar Khan and due to his loyalty - ability and talent Farid Khan became a royal Guard of Bahar Khan and it is said that once Bahar Khan went to jungle for hunting where he faced a lion that risked his life Farid still a young boy faced the lion with bare hands rushed toward the lion fought it and killed, since this Farid Khan was never called Farid as he got the title of Sher "the lion" from the lord Bahar Khan and later on Sher Khan was appointed as the deputy to minor son of Bahar Khan, afterwards Sher Khan relation with Bahar Khan strained too, he lift Bahar Khan for Mughal services, Babur the Mughal who had fully fed himself by blood of the Afghans now thought there was no Afghan lift to fight and enjoyed being master of India and his great empire, but seeing once Sher Khan at the royal palace Babur scared looking at the eyes of the young Afghan, Sher Khan found the Mughals strange and lift them and went back to be deputy to the minor son of the Bahar khan, after Bahar khan Sher khan became the ruler of Bihar as the son of Bahar khan was a minor, Sher Khan being a brilliant soldier and strategist was to rule and maintain the kingship of Bahar Khan, Babur the emperor felt this danger and sent his son Humayun against Sher Khan, Sher Khan invaded the governor of Bengal and captured Bengal as this region was very rich and fertile and strategically very important to him and the victory of Sher Khan over the governor of Bengal was a turning point on the career of Sher Khan at this time he was busy with capturing places around Bihar and Bengal that Taj Khan the governor of Chunar was killed by his riotous son and a younger widow of Taj Khan lady Malika came to Sher Khan and Sher Khan was given the fort of Chunar and Sher Khan married the young lady lad Malika and took over Chunar and after the delivery of the Chunar by lad Malika Sher Khan had a very quick emergence, Babur made many attempts and wars and sent his son Humayun again to vanish the Afghans in the east but the brave garrison of Sher Khan baffled all the attempts of the Mughals for six months and Sher Khan used this limit of time as a chance and captured Rohtas, Humayun invaded Bengal Sher Khan cleverly didn’t perform an open campaign against him instead he turned back and captured places in Bihar and Jaunpur at this time Humayun was kept busy in Bengal and when Humayun heard of the activities of Sher Khan he lift for Agra before his way should be cut by the Afghans, but was badly opposed on way by Sher Khan near Buxar, the Mughal emperor suffered a great defeat and most of the emperors soldiers were drowned and captured, unluckily Humayun was saved and then Sher Khan captured alot of regions around in the east and this shocked the stands of the Mughal empire and gave rise to the young Afghan who assumed the title of Shah the "king" now and turned a great factor for the destruction of the Mughal empire and the territories he ruled by now extended from Kanauj –Rohtas –Jaharkand and the bay of Bengal in the south , to legalize his rule he gained his strength of arms and strategy and he ordered KHUTBA to be read in his name and the coins to struck in his name, next year Humayun made another attempt in 1540 the mughals and Afghans met in Kanauj the Mughal army was destroyed in Ganges and Bilgrams, Humayun could manage to escape, the other war Sher Shah carried out was near Agra again the Afghan army destroyed the Mughals and Sher Shah captured 400 royal women of the Mmughals, from this time Humayun had to lead a fugitive life and a life of wandering, by now it was Sher Shah who owned empire of India and it was him who revived the Afghans back their glory, it was him who started from nothing standing against the vast and extensive empire of the Mughals and broke it into the pieces, all he started from Sassram Bihar the birth place of famous and great Ashoka, it was Farid Khan the young Afghan who first got the title of a "Lion " then the title of a "King" by grabbing the kingdom from the Mughals and he gave the Mughals a lesson that they cant succeed vanishing Afghans even there is one Afghan lift, it was him whom we learn from, even today and praise as the "Lion King " Sher Shah was a justice lover king who put an end to religious intolerance, he organized the police system to check and pave security, Nezam-uddin says one could have all his jewels and roam around with no feel of risk to it in the reign of Sher Shah, the royal judiciary decrees that Sher Shah passed even the royal member couldn’t spare from it, he connected most parts of his empire by establishing great roads, one is the grand trunk road from Bengal to Indus –Attok and Kabul another from Agra to Bharanpur, the other from Agra to Jughpur and Chitor and planted trees besides the roads built rest houses called Sarai for traders and passengers .

He struck coins on his name and formed Rupiya the first time and removed the unnecessary tax and started developing the country socially, economically and politically strong.
He used his great power –strength and arms for the check of the internal disorder and external treat, he possessed a large army of 150,000 cavalry 25,000 infantry -300 elephants and the garrisons were maintained at the deferent strategic points of the kingdom and country ,
And the man of all the bravery and manhood finally dies in short period of five years kingdom and his son made a great to tomb for him that has the second dome in India and his tomb comes under 8 famous historical heritages of India.

?A Muslim Gandhi


A Muslim Gandhi?


Badshah Khan and the World’s First Nonviolent Army
Tim Flinders,


This year marks the 79th anniversary of an unprecedented yet almost entirely unknown event in the history of nonviolent resistance. In the main square of the city of Peshawar, in modern day Pakistan, several hundred nonviolent Pashtun resisters were shot and killed by British-led troops as they peacefully protested the arrest of their leader, Khan Abdul Ghaffar Khan, known as Badshah Khan to his followers, and later known in India as “the Frontier Gandhi".


That they were gathered peacefully in the first place, unarmed, is astonishing in itself, since these were Muslim Pashtun from the Northwest Frontier Province of India, members of one of the most violent tribal societies in the world. Khan had persuaded them to lay down their guns and knives and become members of his nonviolent army, the Khudai Khidmatgars, “Servants of God,” and join Gandhi’s civil disobedience movement against British rule.

Badshah Khan was born in 1890, a member of a wealthy and aristocratic Muslim family. Educated and inspired by British missionaries, he began opening schools among the impoverished and mostly illiterate Pashtun villagers of the Frontier Province while still in his early twenties. In 1919, he led demonstrations against British rule and was imprisoned for sedition for three years in unusually harsh conditions that almost broke his health. Undeterred, he continued devoting himself to education and reform work among the Pashtun, and claimed to have visited all 1000 villages over a period of about ten years.

Khan was a devout Muslim who claimed to draw his nonviolence directly from Islam. “There is nothing surprising in a Muslim or a Pashtun like me subscribing to the creed of nonviolence,” he wrote. “It is not a new creed. It was followed fourteen hundred years ago by the Prophet all the time he was in Mecca, but we had so far forgotten it that when Gandhi placed it before us, we thought he was sponsoring a novel creed.”

In the late Twenties, after a long period of fasting and meditation, Khan came up with the idea of a “nonviolent army” of Pashtun tribesman who would renounce violence and the code of revenge deeply embedded in Pashtun society. They wore red military uniforms (and were called “Red Shirts”), took an oath foreswearing violence, retaliation and revenge, formed regiments, trained and drilled, and devoted themselves to village uplift, education and reform. When Gandhi declared Indian Independence in 1930, he ignited a massive civil disobedience movement across India in which thousands were jailed, beaten and some killed.

On the remote Northwest Frontier, the repression was far worse. The British regarded the Pashtun tribes as savages. They sealed the borders to the province and unleashed a campaign of violent repression unmatched during the civil disobedience movement. “Red Shirts” were publicly stripped and beaten (shades of Abu Ghraib), their property confiscated, their crops burnt. Through it all, they remained nonviolent. Some Khudai Khidmatgars chose suicide rather than allow themselves to be publicly humiliated. But repression only gathered more recruits to the cause. At its height, Khan’s Khudai Khidmatgars numbered more than 80,000.

On April 23rd, 1930, the British arrested Khan and a mass demonstration filled the main square of Peshawar to protest his arrest. In a moment of panic, British-led troops began firing into the crowd. In his study of nonviolence Gene Sharp, formerly of Harvard University’s Center for International Affairs, describes the scene: “When those in front fell down wounded by the shots, those behind came forward with their breasts bared and exposed themselves to the fire one after another, and when they fell wounded they were dragged back and others came forward to be shot at. This state of things continued from 11 till 5 o’clock in the evening.” An estimated two to three hundred Pashtun were killed. One regiment of soldiers refused to fire on the unarmed Pashtun and was court-martial and sentenced to long prison terms. But Khan’s nonviolent Pashtun army remained nonviolent. Even Gandhi found it remarkable: “That such men who would have killed a human being with no more thought than they would kill a chicken or hen should at the bidding of one man (Khan) have laid down their arms and accepted nonviolence as the superior weapon sounds almost like a fairy tale.”

When a truce was signed two years later, Indians were given the right to elect their own provincial governments for the first time. Khan’s brother, Dr. Khan Sahib became the first prime minister of the Northwest Frontier Province. Badshah Khan himself remained apolitical, choosing to focus on village reform. He became a close confidante of Gandhi’s and can be seen in many photos.

In his biography of Badshah Khan, Nonviolent Soldier of Islam (Nilgiri Press, 1995), Eknath Easwaran writes: “Badshah Khan based his life and work on the profound principle of nonviolence, raising an army of courageous men and women who translated it into action. Were his example better known, the world might come to recognize that the highest religious values of Islam are deeply compatible with a nonviolence that has the power to resolve conflicts even against heavy odds.”

India received its independence in 1947, and Khan’s province became part of Pakistan. His close ties to Gandhi and the Indian Congress Party aroused suspicions and his movement was suppressed. Khan himself served another fifteen years in prison for protesting various military dictatorships. In 1962 he became Amnesty International’s first “Prisoner of the Year” and was the first non-Indian to receive the Bharat Ratna, India’s highest civilian honor. In 1985 he was nominated for the Nobel Peace Prize and died at home near Peshawar in 1988, at the age of 98, having served thirty years in prison.


THE CONTINENT OF ASIA
IS LIKE A BODY ALIVE,
THE HEART THAT THROBS IN IT,
IS THE NATOIN OF AFGHAN.
THE DESTRUTION OF AFGHANS,
WOULD MEAN THE
DESTRUCTION OF ASIA
AND THEIR PROGRESS AND
PROSPERITY LIVES WOULD MEAN,
THE WELL BEAING OF ASIA.
SO AS LONG AS THE HEART IS FREE,
THE BODY ALSO ENJOYS FREEDOM
OTHERWISE IT BECOMES LIKE
A STRAW ADRIFT IN WIND!!!

ALAMA MOHAMMAD IQBAL LAHORI